– Dus jij stelt voor dat ik erheen ga en jouw moeder nederig ga bedanken omdat ze het lef had de waarheid over haar onaangepast gedrag uit te spreken?
– Moet ik de tafel dan dekken met porselein? – Vera stond midden in de keuken en tikte nerveus met haar nagels op het aanrechtblad. – Dat van de bruiloft?
Ilja keek op van zijn telefoon.
– Mama zal er geen aandacht aan besteden. Maak gewoon iets normaals.
– Normaal? – Vera lachte schamper. – In vijf jaar heb ik nog steeds niet begrepen wat jouw moeder normaal vindt.
Ilja legde zijn telefoon weg en liep naar zijn vrouw toe. Hij sloeg zijn armen om haar schouders; hij rook zoals altijd naar zijn vertrouwde aftershave.
– Mama is gewoon apart. Ze bedoelt het niet slecht als ze steeds op je vit, je moet het met een korreltje zout nemen.
– Een korreltje zout? – Vera maakte zich los uit zijn omhelzing en draaide zich naar hem toe. – Voor het feit dat ze elke keer een aanleiding vindt om mij te vernederen? De vorige keer bracht ze me een schort met de opmerking dat ‘het tijd werd om tenminste íets fatsoenlijks te leren koken’. En daarvoor stuurde ze een boek: Hoe word je de perfecte echtgenote.
– Nou en? – Ilja haalde zijn schouders op. – Het zijn gewoon cadeautjes. Zie het zo.
– Het zijn geen cadeautjes, Ilja. Het zijn hints. En héél doorzichtige ook.
Vera opende de koelkast en begon ingrediënten eruit te halen. Vandaag wilde ze iets bijzonders koken. Misschien, als het gerecht verfijnd genoeg was, zou haar schoonmoeder tenminste zwijgen in plaats van – zoals gewoonlijk – kritiek te leveren.
– Weet je, soms lijkt het alsof jij expres dubbele betekenissen zoekt in alles wat ze zegt, – Ilja schonk zichzelf koffie in. – Ze wil gewoon dat alles goed met me gaat.
– Waarom kan ze dan niet accepteren dat het mét mij al goed met je gaat? – Vera pakte een mes en begon fel de groenten te snijden. – In vijf jaar heeft ze nog nooit iets positiefs over mij gezegd.
– Nou, misschien heeft ze dat wel gedaan, maar heb jij er geen aandacht aan besteed, – wuifde Ilja het weg.
– Echt? – Vera legde het mes neer en keek hem recht aan. – Noem dan minstens één keer dat jouw moeder mij heeft geprezen. Of op z’n minst géén aanleiding vond om kritiek te geven.
Ilja zweeg en roerde geconcentreerd de suiker door zijn koffie.
– Precies, – knikte Vera. – Omdat het nooit is gebeurd.
Ze ging verder met koken en Ilja verliet de keuken. Terwijl hij de deur uitliep, riep hij nog:
– Om zes uur is ze hier. Probeer… nou ja, je begrijpt het.
– Hoe? – vroeg Vera zonder zich om te draaien. – Onzichtbaar?
Als antwoord volgde slechts een zucht.
Vera keek op de klok – ze had nog vier uur voor de komst van haar schoonmoeder. Margarita Stepanovna kwam nooit te laat; het was bijna alsof ze expres precies op de afgesproken tijd verscheen om haar schoondochter daarna terecht te wijzen als er iets niet klaarstond.
Ze besloot eend met appels en sinaasappels te maken – een gerecht dat ze ooit op een kookcursus had geleerd. Daarbij aardappelgratin en een rucolasalade. En als nagerecht: chocoladefondant met ijs. Niet dat Margarita Stepanovna haar moeite zou waarderen, maar dan zou het tenminste moeilijker worden om iets te bekritiseren.
Vera deed een schort om, zette muziek op en stortte zich op het koken. Dat hielp haar altijd kalmeren – de ritmische bewegingen, de geur van kruiden, het duidelijke stappenplan. Terwijl ze bezig was, vergat ze bijna dat er bezoek zou komen.
Tegen vijf uur was alles klaar. De eend was goudbruin uit de oven gekomen, de gratin borrelde van de kaassaus, de fondants wachtten in de koelkast op hun moment. Vera nam snel een douche en trok een beige jurk aan die haar figuur mooi liet uitkomen, maar toch ingetogen genoeg was voor een ontmoeting met haar schoonmoeder. Margarita Stepanovna verafschuwde ‘vulgairiteit’ in kleding – hoewel haar definitie van vulgair uiterst onduidelijk was.
Precies om zes uur ging de bel.
– Doe jij open? Ik ben nog niet klaar! – riep Ilja vanuit de badkamer.
Vera haalde diep adem, liet de lucht langzaam ontsnappen en liep naar de deur. Op de drempel stond Margarita Stepanovna – een lange, slanke vrouw met perfect gestileerd haar. Ondanks haar zestig jaar zag ze eruit als vijftig – het resultaat van jarenlang investeren in schoonheidsspecialisten en plastisch chirurgen.
– Goedenavond, Margarita Stepanovna, – zei Vera met een krampachtige glimlach. – Kom binnen, alstublieft.
De schoonmoeder liet haar blik kritisch over haar schoondochter gaan.
– Goedenavond, Vera, – zei ze koel terwijl ze het appartement binnenliep. – Wat is er met je haar? Een nieuw kapsel? Het ziet er… interessant uit.
Vera streek met haar hand langs haar perfect gestylede lokken. Eerste prik is geplaatst, dacht ze. De avond is pas begonnen.
Margarita Stepanovna liep naar de woonkamer en bekeek alles alsof het haar eigendom was. Ze streek met haar vinger over een fotolijst.
– Veeg je die lijsten eigenlijk wel eens af? – vroeg ze. – Is het echt zo moeilijk om het huis schoon te houden?
Vera klemde haar kaken op elkaar, maar zei niets. Ze had gisteren nog schoongemaakt – er lag nergens stof.
– Waar is mijn zoon? – Margarita ging in de fauteuil zitten en streek zorgvuldig de plooien van haar donkerblauwe jurk glad.
– Ilja komt zo, – antwoordde Vera. – Wilt u een aperitief?
– Ik drink niet vóór het avondeten, dat weet je toch, – snoof de schoonmoeder. – Op mijn leeftijd moet je op je figuur letten. Hoewel… – Ze liet haar blik over Vera glijden. – Jij zou daar misschien ook wat beter op kunnen letten.
Vera voelde de woede in haar opborrelen, maar ze hield zich in. Niet vandaag. Niet nu.
– Mama! – Ilja verscheen in de deuropening van de woonkamer, breed glimlachend. – Wat fijn je te zien!
Margarita Stepanovna veranderde op slag. Haar gezicht klaarde op, ze stond op en opende haar armen voor haar zoon.
— Iljoesja, mijn jongen! Ben je afgevallen? Voeden ze je daar niet goed?
Vera rolde met haar ogen en ging terug naar de keuken om de tafel te dekken. Door de op een kier staande deur hoorde ze hoe haar schoonmoeder Ilja ondervroeg over zijn werk, zijn gezondheid, zijn plannen. Ze luisterde naar zijn antwoorden met verrukking, slaakte bewonderende kreten. Waarom kon ze zich niet op z’n minst even beleefd voordoen tegenover háár?
Toen het eten klaar was, riep Vera hen naar de tafel.
— O, zelfs een tafelkleed neergelegd, — merkte Margarita Stepanovna op terwijl ze op haar plek ging zitten. — Vooruitgang.
Vera zette de borden neer met de geurige eend, de gratin en de salade. De gerechten zagen eruit alsof ze zo uit een culinair tijdschrift kwamen — ze had enorm haar best gedaan.
— Eend met sinaasappels en appels, — kondigde Vera aan. — Eet smakelijk.
Margarita Stepanovna keek naar het bord, pakte toen haar vork en mes, sneed een minuscuul stukje vlees af en stopte het in haar mond. Vera en Ilja wachtten op het oordeel.
— Droog, — verklaarde de schoonmoeder uiteindelijk. — En er ontbreekt kruiden. Eend moet sappig zijn.
Vera ademde langzaam uit. De eend was perfect, en ze wisten het allebei.
— Mam, ik vind het juist heel lekker, — probeerde Ilja haar te verdedigen terwijl hij een grote hap naar binnen werkte.
— Jij bent gewoon niet verwend met goed eten, — wimpelde Margarita Stepanovna af. — Op jouw leeftijd was jouw vader al vaste klant in de beste restaurants van onze stad, waar hij mij elke vrijdag mee naartoe nam.
Ze schoof demonstratief haar bord opzij en nam een slok water.
— U gaat niet eten? — vroeg Vera, terwijl ze probeerde neutraal te klinken.
— Ik ben bang dat dit oneetbaar is, — antwoordde de schoonmoeder. — Maar wees niet teleurgesteld, niet iedereen is geboren om een goede kokkin te zijn.
Vera voelde hoe er iets in haar binnenste knapte. Uren voorbereiding, al haar moeite — en dan zo’n reactie.
— Mam, hou op, — zei Ilja uiteindelijk. — Vera heeft haar best gedaan.
— Ze heeft haar best gedaan, — knikte Margarita Stepanovna. — Maar het resultaat… Iljoesja, jij hebt een normale vrouw nodig, niet dit misverstand dat niet eens een fatsoenlijk avondmaal kan maken.
Vera’s vork viel met een klap op haar bord.
— Margarita Stepanovna, — ze keek haar schoonmoeder recht in de ogen, — ik verzoek u mij niet langer te beledigen.
— En ze durft ook nog brutaal te doen! — riep Margarita Stepanovna en wendde zich tot haar zoon. — Zie je hoe ze zich gedraagt?
— Vera, — begon Ilja waarschuwend, maar zijn vrouw onderbrak hem:
— Nee, Ilja. Ik ga dit niet langer verdragen. Al vijf jaar hoor ik dat ik waardeloos ben, onbekwaam, lelijk. Al vijf jaar probeer ik iemand te behagen die van tevoren besloten heeft mij te haten. Dat stopt vandaag.
Margarita Stepanovna sprong zo abrupt op dat de stoel achter haar omviel.
— Ga jíj mij de les lezen?! Je hebt mijn jongen van me afgenomen en nu ga je ook nog de baas spelen?!
Ze stormde over de tafel heen en probeerde met haar nagels naar Vera’s gezicht te grijpen. Ilja sprong net op tijd op en greep zijn moeder bij haar armen.
— Mama! Mama, stop!
Maar Margarita Stepanovna leek haar verstand verloren te hebben. Ze rukte zich los uit de handen van haar zoon, schreeuwend en kronkelend:
— Laat me los! Ik zal het haar leren! Ze zal het weten!
— Zie je nu wie ze werkelijk is? — Vera deed een stap achteruit en keek naar de razende schoonmoeder. — Een gestoorde hysterica! Geen wonder dat je vader bij haar is weggevlucht!
Die woorden werkten als een emmer ijswater op Margarita Stepanovna. Ze verslapte in de armen van haar zoon en barstte toen plotseling in tranen uit.
— Heb je dat gehoord? Heb je gehoord wat ze zei?! — Ze wees met een trillende vinger naar Vera. — En jíj laat haar zo over je moeder praten?!
Zonder het antwoord af te wachten rukte ze zich los uit Ilja’s greep, griste haar handtas en stormde snikkend het appartement uit.
In de eetkamer viel een ijzige stilte. Vera keek naar haar man en wachtte op zijn reactie. Ilja stond roerloos en staarde naar de omgevallen stoel.
— Tevreden? — vroeg Vera uiteindelijk. — Nu heb je gezien wie je moeder werkelijk is.
Ilja draaide zich langzaam naar haar toe, en ze huiverde van de uitdrukking op zijn gezicht.
— Nee, Vera, — zijn stem was zacht, maar er klonk staal in door. — Vandaag heb ik gezien wie jíj werkelijk bent.
De ochtend brak koud aan. Vera lag in bed en staarde naar het plafond. Ilja was die nacht niet teruggekomen — na het vertrek van zijn moeder was hij ook de deur uitgestormd, met de woorden dat hij frisse lucht nodig had. Ze had niet gevraagd waar hij heen ging. Ze wist het.
De telefoon op het nachtkastje ging over. Vera reikte ernaar, zag de naam van haar man en drukte de oproep weg. Niet nu. Ze was nog niet klaar voor een nieuwe ronde.
Over een minuut ging de telefoon weer. Vera zuchtte en nam op.
— Ik luister.
— We moeten praten, — Ilja’s stem klonk vermoeid. — Ik ben zo thuis.
— Goed, — antwoordde Vera en hing op.
Ze stond op, maakte het bed op, waste haar gezicht en zette koffie. Haar bewegingen waren mechanisch, ingeprent door jaren van samenleven. In haar hoofd flitsten fragmenten van de vorige avond voorbij — geschreeuw, beledigingen, het krankzinnige gezicht van Margarita Stepanovna die had geprobeerd haar te grijpen.
Lees verder door hieronder op de knop (VOLGENDE 》) te klikken !
