Artiem zweeg en keek naar beneden. Katja zat in de hoek van de bank met een blik van beledigde onschuld.
— Zinaida Petrovna, — Vera probeerde rustig te blijven spreken — ik begrijp uw wens om uw dochter te helpen. Maar het appartement behoort aan mijn grootmoeder, en in de toekomst aan mij. Ik zal ermee doen wat ik nodig acht.
— Betekent dat dat je niets geeft om de familie van je man? — vernauwde haar schoonmoeder haar ogen. — Om zijn zus?
— Ik zorg voor mijn eigen belangen, — zei Vera. — Net zoals u voor de uwe zorgt.
— Jij! — Zinaida Petrovna wees met haar vinger naar Vera. — Jij geeft het appartement aan Katja, of je bent uit de familie!
Er viel stilte in de kamer. Katja verstijfde op de bank met wijd opengesperde ogen. Artiem trok een schokachtige beweging alsof hij geraakt werd, maar zweeg. Vera zuchtte langzaam en voelde hoe een onzichtbare draad diep vanbinnen definitief brak.
— Weet u, Zinaida Petrovna, — Vera was verbaasd over de kalmte in haar eigen stem — niemand in ons land kan iemand dwingen zijn eigendom af te staan. Zelfs niet aan familie. Laat staan door chantage.
— Welke chantage? — riep Zinaida Petrovna uit met opgestoken handen. — Ik zeg alleen hoe het is! Of je zorgt voor onze familie, of niet!
— Mama, genoeg, — mengde Artiem zich eindelijk. — Laten we alles rustig bespreken.
— Wat is er te bespreken? — hield de schoonmoeder vol. — Ik heb alles gezegd! Laat haar kiezen!
Vera keek naar haar man. Hij zat met het hoofd naar beneden, ontwijkend oogcontact. Geen steun, geen tegenargument tegen de absurde eisen van zijn moeder. Vera begreep dat zij zelf een beslissing moest nemen.
— Ik zal een keuze maken, — zei Vera terwijl ze naar de deur liep. — Maar nu moet ik alleen zijn.
Vera verliet het appartement zonder te luisteren naar de kreten van haar schoonmoeder. De lentelucht was koel, precies goed om haar hoofd te klaren. Ze liep over straat, zonder echt op een richting te letten. Haar gedachten waren verward, maar één ding was duidelijk — ze zou oma’s appartement niet aan Katja geven. Niet uit wrok of hebzucht. Het was simpelweg haar beslissing, haar verantwoordelijkheid tegenover de herinnering aan haar grootmoeder.
Laat in de avond, toen Vera thuis kwam, ontmoette Artiem haar in de gang.
— Waar was je? Ik maakte me zorgen.
— Wandelen, — antwoordde Vera kort terwijl ze de kamer in liep.
— Mama is al weg, — Artiem wiebelde onzeker bij de deur. — Luister, neem haar woorden niet te persoonlijk. Soms raakt ze opgewonden…
— En jij? — Vera keek haar man scherp aan. — Vind jij dat ik oma’s appartement aan Katja moet geven?
Artiem aarzelde, en dat was genoeg. Alles viel op zijn plek.
— Duidelijk, — knikte Vera. — Goed, dan zal ik niet langer wachten met mijn beslissing.
De volgende ochtend nam Vera vrij van haar werk en ging naar het appartement van haar grootmoeder. Onderweg belde ze een bekende aannemer, die ooit de keuken van haar en Artiem had gerenoveerd.
— Nikolaj, goedemorgen, — zei Vera toen de man opnam. — Weet u nog, u renoveerde mijn keuken vorig jaar?
— Natuurlijk, — klonk het. — Is er iets stuk?
— Nee, gewoon een nieuwe klus. Kunt u het appartement bekijken, het werk en de kosten inschatten?
— Geen probleem. Wanneer komt het uit?
— Het liefst vandaag.
Een uur later verwelkomde Vera Nikolaj bij de ingang van het huis van haar grootmoeder. Samen gingen ze naar boven en de aannemer inspecteerde zorgvuldig alle ruimtes, terwijl hij aantekeningen maakte in zijn notitieboek.
— Nou, — zei Nikolaj na de inspectie — er is veel werk. Vloeren vervangen, elektriciteit, sanitair, wandafwerking. Maar niets ingewikkelds. Het team is beschikbaar, ze kunnen over een week beginnen.
— Prima, — knikte Vera. — Wat kost dat?
Nikolaj noemde een bedrag waardoor Vera bijna duizelig werd. Bijna al haar spaargeld. Maar de beslissing was al genomen.
— Ik ga akkoord, — zei Vera. — Wanneer is de aanbetaling nodig?
Die avond vertelde Vera Artiem over haar plannen.
— Ik heb het team geregeld. Ze beginnen volgende week met de renovatie van oma’s appartement.
— Zo meteen? — verbaasde Artiem zich. — En met mij overleggen?
— Waarom? — haalde Vera haar schouders op. — Jij staat toch aan je moeders kant.
— Dat is niet waar! — protesteerde Artiem. — Ik wil gewoon vrede in de familie!
— Ten koste van mijn vernedering? — vroeg Vera. — Nee, dank u.
Artiem probeerde de situatie te sussen. Hij zei dat zijn moeder gewoon opvliegend was, vroeg Vera het niet persoonlijk op te vatten en beloofde dat zoiets niet meer zou gebeuren. Maar Vera had al ervaren hoe het was om zonder steun te staan wanneer je die het meest nodig had.
— Artiem, laten we dit onderwerp afsluiten, — zei Vera. — Ik heb mijn beslissing genomen.
De weken die volgden waren voor Vera een aaneenschakeling van taken. Werk, daarna naar het appartement van haar grootmoeder, toezicht houden op de arbeiders, materialen kopen. Ze deed alles alleen — Artiem verkiesde “zich niet te bemoeien”, zoals hij zei. En die zwijgende afstand sprak boekdelen.
Op een avond, terug thuis na een bezoek aan het appartement, vond Vera een envelop zonder afzender in de brievenbus. Binnenin lag een briefje:
“Denk je dat je slim bent? We zullen zien hoe je zingt als je alleen bent. Egoïst!”
Vera herkende het handschrift niet, maar de vermoedens waren duidelijk. De volgende dag begonnen berichten van Katja binnen te komen. Eerst slechts beschuldigingen van egoïsme, daarna sarcastische opmerkingen, pogingen schuldgevoel op te wekken.
“Je vernietigt de familie vanwege een appartement!”
“Je bent altijd al gierig geweest, nu ziet iedereen het!”
“Mama huilt elke dag vanwege jou!”
Vera antwoordde niet. Haar stilte werd haar standpunt, waar ze zich niet voor hoefde te verantwoorden.
De renovatie vorderde. De vloeren werden vervangen, de muren geëgaliseerd, nieuwe sanitaire voorzieningen geplaatst. Vera koos behang, tegels, lampen — alles van goede kwaliteit, betrouwbaar, voor jaren gebruik. Het werk nam al haar tijd en energie in beslag, maar Vera had daar geen spijt van. Het was haar keuze, haar beslissing.
Op een dag belde haar moeder terwijl Vera in het appartement van haar grootmoeder was.
— Dochter, ga je nog naar oma? Ze vraagt naar je.
— Natuurlijk, mama, — antwoordde Vera. — Vanavond ga ik langs.
Anna Stepanovna zag er beter uit dan bij de vorige ontmoeting. Haar wangen waren rozer geworden, haar ogen levendiger. Het was duidelijk dat de zorg en aandacht van haar dochter goed deden.
— Vera, hoe gaat het met mijn appartementje? — vroeg haar grootmoeder terwijl Vera naast haar ging zitten.
— Ik ben aan het renoveren, oma, — antwoordde Vera. — Het wordt binnenkort als nieuw.
— Goed gedaan, — streelde Anna Stepanovna haar hand. — En helpt je man?
Vera aarzelde. Ze wilde niet over het conflict vertellen om haar oudere grootmoeder niet te verontrusten.
— Hij heeft werk, — antwoordde Vera ontwijkend.
Haar grootmoeder knikte begrijpend, maar keek nu oplettender.
— Ik zie dat er iets gebeurd is, — zei Anna Stepanovna. — Je zegt het niet om me niet te belasten. Maar onthoud: leef volgens je eigen verstand. Laat niemand voor jou beslissen.
Vera omhelsde haar grootmoeder en voelde een brok in haar keel.
Toen de renovatie voltooid was, plaatste Vera een advertentie voor de verhuur van het appartement. Ze zette een redelijk, niet te laag bedrag en beschreef de voorwaarden zorgvuldig. Binnen een week waren er huurders gevonden — een jong stel, beiden werkend, zonder kinderen of huisdieren. Perfecte huurders.
Die avond, toen de documenten waren ondertekend en de sleutels overhandigd, voelde Vera voor het eerst financiële zekerheid — ze had een passief inkomen. Klein, maar stabiel, en vooral onafhankelijk van iemands mening of beslissing.
Thuis wachtte een verrassing. Artiem pakte zijn spullen.
— Waar ga je heen? — vroeg Vera, hoewel ze het antwoord al vermoedde.
— Ik ga voorlopig bij mama wonen, — keek Artiem haar niet aan. — We moeten even afstand nemen.
— Waarschijnlijk wel, — stemde Vera, verbaasd over haar eigen kalmte.
— Het is niet voor lang, — zei Artiem terwijl hij zijn tas dichttrok. — Mama heeft het nu zwaar, ze maakt zich zorgen. Ik moet bij haar zijn.
Vera knikte. Artiem vertrok, en zij bleef alleen in het appartement achter. Vreemd genoeg voelde Vera geen bitterheid of wanhoop. Alleen opluchting — ze hoefde niet langer voor te doen dat alles goed was terwijl alles al lang was gebroken.
De dagen en weken gingen voorbij. Artiem belde af en toe, vroeg hoe het ging, zei dat hij snel zou terugkomen. Vera spoorde niet aan. Ze voelde zich rustiger zonder dagelijkse spanning, zonder verantwoording af te leggen voor haar keuzes.
Artiem had geen haast om terug te komen, maar op een dag verscheen hij toch — met een bos bloemen en een fles wijn. Hij ging in de keuken zitten en tikte nerveus met zijn vingers op tafel.
— Ik heb veel nagedacht, — begon Artiem. — We hebben fouten gemaakt. Laten we opnieuw beginnen? Laten we dit verhaal over het appartement en je moeders uitbarsting vergeten. We houden van elkaar.
Vera keek naar haar man en zag een persoon die niet aan haar zijde stond toen het echt belangrijk was. Een man die zijn moeder toestond de voorwaarden van hun gezinsleven te dicteren. Een man die vertrok toen het moeilijk werd.
— Artiem, — zei Vera zacht, — ik ben je dankbaar voor deze jaren. Maar er is geen weg terug. Waar geen respect is, kan geen intimiteit zijn.
— Laat je me gaan? — Artiem keek oprecht verbaasd.
— Nee, — schudde Vera haar hoofd. — Ik constateer slechts een feit — we zijn niet meer samen. En dat weet jij.
Toen de deur achter Artiem sloot, bleef Vera lang bij het raam staan, kijkend in de duisternis. Daar, in het appartement van haar grootmoeder, woonden nieuwe mensen. Ze betaalden huur, zorgden voor de gerenoveerde muren, gebruikten de nieuwe sanitaire voorzieningen. Het was de juiste, doordachte beslissing geweest.
Vera bleef alleen — in haar eigen appartement en met een verhuurd onroerend goed. Ze voelde geen angst, afhankelijkheid of schuld meer. Alleen helderheid. En de vrijheid om haar eigen keuzes te maken — ongeacht de eisen van anderen.
Lees verder door hieronder op de knop (VOLGENDE 》) te klikken !
