– Ik zou een nieuw appartement voor je kunnen kopen en je schulden aflossen. Maar dat doe ik alleen op één voorwaarde! – verklaarde de moeder tegen haar dochter.
“Gefeliciteerd met je verjaardag, mam!” — Katja, mijn enige dochter, gaf haar schoonmoeder, Alla Borisovna, een kus op de wang. — “Hier, pak maar!”
In de luxueuze envelop met gouden reliëf zaten vliegtickets en een voucher voor een twee weken durende vakantie in Dubai. Vijf sterren, all-inclusive, een persoonlijke butler, spa-behandelingen — het volledige pakket.
Ik zag het logo van het “Burj Al Arab” — het duurste hotel ter wereld, waar één nacht evenveel kost als drie maanden van mijn salaris.
— “God, lieverd!” — Alla Borisovna drukte de envelop tegen haar borst, terwijl haar diamanten oorbellen schitterden in het licht van de kroonluchter. — “Dit is… dit is…”
— “Een miljoen roebel,” — kondigde Katja trots aan, terwijl ze haar parelset van Mikimoto rechtzette, een cadeau van haar schoonmoeder vorig kerstfeest. — “Jij verdient alleen het allerbeste!”
De gasten, een twintigtal in het buitenhuis van Alla Borisovna, begonnen instemmend te praten. Allemaal behorend tot de hogere kringen: ondernemers, leden van de gemeenteraad, hoofddokters van privéklinieken.
Tussen hen leek ik een vreemde eend in de bijt in mijn eenvoudige jurkje, gekocht op de markt.
— “En nu…” — Katja draaide zich met een gemaakte glimlach naar mij toe. — “Mam, ook voor jou een cadeautje!”
Ik verstijfde.
Sinds Katja vijf jaar geleden met Igor trouwde, de zoon van Alla Borisovna en mede-eigenaar van een bouwbedrijf, veranderde elk familiefeest in een geraffineerde vernedering.
Mijn dochter leek met mij te wedijveren: wie is machtiger, wie heeft meer geld, wiens status is hoger. Het was alsof ze haar nieuwe familie wilde bewijzen dat ze niet bij “hen”, de middenklasse, hoorde.
— “Kijk!” — ze reikte mij… een loterijlotje, gekocht in de dichtstbijzijnde supermarkt. — “Ik heb er wel 150 roebel aan uitgegeven! Maar wie weet, misschien heb je geluk? Hoewel, waarschijnlijk niet. Jij bent tenslotte… hoe zal ik het zeggen… een mislukkeling! Zulken stijgen nooit uit boven een paar schoenen van 1000 roebel.”
De gasten barstten in lachen uit.
Alla Borisovna glimlachte neerbuigend, haar man keek demonstratief in de nieuwste iPhone, die hij nooit had leren gebruiken.
Iemand fluisterde: “Wat een spitsvondig meisje!”
— “Dank je, dochterlief,” — ik nam het lotje met trillende handen aan, terwijl ik voelde hoe een brok in mijn keel opkwam. — “Thank you very much!”
— “Oh, mam!” — Katja rolde met haar ogen, terwijl ze triomfantelijk het publiek aankeek. — “Weer met je Engels! Wie heeft dat Engels van jou nou nodig? Kijk naar Alla Borisovna — zij is professor in de economie, dat is wat anders! Zij heeft tenminste een echte graad, en niet zomaar wat cursussen…”
Ik zweeg. Ik herinnerde haar er niet aan dat ik al vijftien jaar op een talenschool lesgaf en dat mijn studenten aan de beste universiteiten ter wereld werden toegelaten. Waarom zou ik? Voor Katja bestond alleen de wereld van groot geld en statussymbolen.
— “Laten we drinken!” — riep Alla Borisovna, terwijl ze haar glas champagne hief. — “Op de gulheid van mijn schoondochter, op…”
— “En op het geluk van mijn moeder!” — onderbrak Katja haar. — “Dat kan ze héél goed gebruiken! Zeker na het vertrek van papa naar een jong ding!”
In de woonkamer volgde opnieuw een uitbarsting van gelach.
Ik voelde hoe mijn gezicht rood werd. Drie jaar geleden had mijn man ons inderdaad verlaten voor zijn assistente. Sindsdien herinnerde Katja me daar bij elke gelegenheid aan.
— “Sorry,” — zei ik terwijl ik van tafel opstond. — “Ik moet even…”
— “Naar het toilet?” — vroeg Katja luid. — “Het is nog steeds op dezelfde plek als een uur geleden. Of ben je dat al vergeten? Op jouw leeftijd is dat normaal!”
Ik vertrok, het vervloekte lot stevig in mijn hand geklemd. In de badkamer haalde ik mijn telefoon tevoorschijn en opende de app om loten te controleren. Mijn handen trilden.
— “God,” — fluisterde ik. — “Als u bestaat… laat dan…”
In de badkamer was het koel en stil. Ik leunde tegen het marmeren blad en keek naar mezelf in de enorme spiegel.
Vijfenveertig jaar, rimpeltjes bij mijn ogen, grijs haar dat ik zorgvuldig verfde.
“Nietsnut!” — de stem van mijn dochter echode in mijn hoofd.
De trekking was over een week, de volgende zaterdag. Ik lachte bitter.
— “Mam, ben je daar in slaap gevallen?” — klopte iemand op de deur. — “Alla Borisovna brengt de taart!”
Ik haalde diep adem. Nog twee uur. Ik hoefde het maar twee uur vol te houden, en dan kon ik terug naar huis, naar mijn kleine appartement, waar niemand met de vinger naar me zou wijzen.
Terug aan tafel probeerde ik onzichtbaar te zijn. Maar dat mislukte.
— “Trouwens, mam,” — Katja verhief haar stem zodat iedereen het hoorde. — “Weet je dat Igor en ik een huis hebben gekocht? Groot en ruim!”
— “Gefeliciteerd,” — antwoordde ik zacht.
— “Dat is natuurlijk moeilijk voor jou om te begrijpen. Jij hebt je hele leven in huurwoningen doorgebracht,” — ze lachte. — “Weet je nog dat jij altijd zei: ‘Lieve dochter, onderwijs is belangrijker dan materiële zaken’? Nou, ik heb naar Alla Borisovna geluisterd, de talen laten vallen die jij zo belangrijk vond, en ben de financiële wereld ingegaan!”
Alla Borisovna knikte tevreden:
— “Katjoesja is geweldig. Je ziet meteen dat ze zakelijk inzicht heeft. Niet zoals sommigen…”
— “Inderdaad!” — viel Katja haar bij. — “Kun je je voorstellen, mijn moeder gelooft nog steeds dat je met eerlijk werk iets kunt bereiken! Bijlessen, cursussen, privélessen… Gewoon belachelijk!”
— “Maar jouw moeder heeft tenminste… een loterijlot!” — grapte een van de gasten.
Een nieuwe uitbarsting van gelach.
Ik at mechanisch van de taart, zonder ook maar iets te proeven. In mijn hoofd draaiden de herinneringen rond: kleine Katja, die naar mij toe rende met weer een tien op haar rapport… Katja als tiener, vol passie Engels lerend… Katja als studente, die plotseling de faculteit moderne talen verruilde voor economie…
— “Mam, laten we jouw lot eens bekijken!” — mijn dochter stak haar hand uit. — “Benieuwd welke cijfers erop staan.”
— “Nee,” — ik drukte mijn handtas instinctief tegen mijn borst. — “Het is mijn cadeau.”
— “Ach kom op!” — mijn dochter rolde demonstratief met haar ogen. — “Denk je echt dat je daar iets mee wint? Wees toch realistisch!”
— “Gewoon… het is míjn lot,” — ik stond van tafel op. — “Sorry, ik moet gaan. Morgen moet ik vroeg op, ik heb in de ochtend lessen.”
— “Lessen!” — snoof Alla Borisovna. — “Mijn hemel, wat een provincialiteit! Katjoesja, kun je je voorstellen waar jouw moeder werkt!”
Ik liep naar de uitgang, begeleid door gelach en gefluister achter mijn rug. In de hal kreeg ik mijn arm niet in de mouw van mijn jas, mijn handen trilden verraderlijk.
— “Mam,” — Katja kwam achter mij aan. — “Wees niet boos. We maken toch alleen maar grapjes!”
— “Natuurlijk,” — ik kreeg eindelijk mijn jas aan. — “Dank je voor… het cadeau.”
— “Kom nou! Je begrijpt toch dat ik je niets serieus kon geven. Je zou er belachelijk uitzien naast Alla Borisovna.”
Zwijgend stapte ik de kille oktoberavond in. Het lot in mijn tas leek mijn hand te branden.
De week vloog voorbij zoals gewoonlijk.
Ik gaf les op school, ’s avonds privélessen, en op vrijdag ging ik met een vriendin naar het theater.
De vernederende avond bij Alla Borisovna vervaagde langzaam in mijn geheugen. Na twintig jaar lesgeven had ik geleerd de wreedheid van anderen niet te dichtbij te laten komen.
Katja belde niet. Maar dat was normaal. Na familiefeesten had ze meestal een week of twee nodig om “af te koelen” — misschien voelde ze ergens diep vanbinnen toch schaamte over haar gedrag. Of misschien was ze gewoon te druk met het uitzoeken van een kroonluchter van honderdduizend voor haar nieuwe appartement.
Op zaterdag begon ik aan een grote schoonmaak.
Ik zette de televisie aan als achtergrondgeluid. Dat was een gewoonte geworden sinds ik alleen woonde. Ik boende de ramen, ruimde de kasten op, vond een oude foto: ik met kleine Katja aan zee, zij bouwt een zandkasteel en ik lees haar een sprookje voor…
Wanneer was alles veranderd? Wanneer was mijn lieve, slimme meisje veranderd in deze kille vrouw met die eeuwige spottende glimlach?…
— “Attentie! We beginnen met de trekking van de hoofdprijs…” — de stem van het scherm deed me omkijken.
Op het eerste kanaal liep een live-uitzending van de loterij.
En toen herinnerde ik het me. Het lot! Het door Katja gegeven lot… Waar was het?
Ik rende naar mijn tas en kieperde de hele inhoud eruit. Niets!
Ik holde naar mijn bureau en trok de laden één voor één open. Mijn handen trilden. In de laatste la, onder een stapel schriften, vond ik het verkreukte lot.
— “Het eerste nummer uit de trommel…” — klonk het van de televisie.
Ik zakte op de grond en streek het gekreukte papiertje glad. Ineens schoot me het gezicht van mijn dochter te binnen, toen ze het “cadeau” overhandigde. De triomfantelijke glimlach, de neerbuigende toon:
“Jij bent toch een mislukkeling!”
— “Het tweede nummer…”
Automatisch vergeleek ik de cijfers. Ze kwamen overeen. De volgende ook. Eveneens juist.
— “En nu het beslissende moment! Het laatste nummer bepaalt de winnaar van de recordjackpot van honderd miljoen roebel!”
De kamer begon voor mijn ogen te draaien. Alle zes cijfers op het lot kwamen overeen met die in de uitzending.
Ik staarde naar het scherm, niet in staat te geloven wat ik zag.
Honderd miljoen!
Een bedrag dat ik in heel mijn leven als docent nooit zou hebben kunnen verdienen.
Verdoofd liep ik naar de keuken, schonk water in en dronk het in één teug leeg.
Ik keek opnieuw naar het lot. De cijfers waren onveranderd.
Lees verder door hieronder op de knop (VOLGENDE 》) te klikken !
