— Hoe komt het dat jouw moeder beslist wie er in ons huis mag wonen en wie niet?! Mijn broer mocht vanwege haar niet een week bij ons blijven, maar jouw zus zal vijf jaar bij ons wonen?

Ze pauzeerde om hem de ernst van haar woorden te laten beseffen.

— Het gaat niet om Sveta. En het is nooit om haar gegaan. Ook niet om mijn broer. Het gaat erom dat wij in ons huwelijk altijd met z’n drieën waren. Jij, ik en je moeder. En ik was de overbodige in die driehoek. Een persoon wiens mening genegeerd kon worden, wiens wensen terzijde geschoven konden worden, omdat ‘mama het zei’. Jouw moeder besloot dat het handiger voor haar dochter zou zijn om hier te wonen. En jij kwam niet om met mij, je vrouw, te overleggen, maar zette me voor het feit. Alsof ik bedienend personeel was dat op de hoogte werd gesteld van nieuwe bewoners.

Anton luisterde, en zijn gezicht veranderde. Woede maakte plaats voor verwarring. Hij kon haar woorden niet tegenspreken, omdat hij diep van binnen wist dat ze gelijk had. Maar dat toegeven zou betekenen dat hij zijn hele levensstructuur moest verloochenen, de structuur waarin zijn moeder altijd het middelpunt van het universum was geweest.

— Jij draait alles om… Je haat gewoon mijn familie… — mompelde hij. Het was zijn laatste, zwakste argument.

— Nee, — zei Vera beslist. — Ik wil gewoon de mijne. Eén gezin. Voor ons tweeën. En daarom ga jij nu een keuze maken. Niet tussen mij en Sveta. Maar tussen je volwassen leven en het leven onder het beschermende vleugel van mama. — Ze liet haar blik door de keuken glijden, hun gezamenlijke keuken, die plotseling alleen nog haar territorium leek. — Of je blijft hier, bij mij. En vanaf dit moment beslissen wij alles samen, met z’n tweeën. En jouw moeder, mijn moeder, onze broers en zussen — enkel gasten. Lief, waardevol, maar gasten. En niemand van hen zal de regels in dit huis bepalen. Of je pakt nu je spullen en gaat naar de plek waar het altijd goed en rustig voor je zal zijn. Naar mama. Samen met Sveta.

Ze zweeg. De keuken vulde zich met stilte. Niet zwaar, niet schel. Gewoon de stilte van een kamer waar niets meer te zeggen valt. Anton keek lang naar haar, onderzoekend, alsof hij een hint van bluffen wilde vinden, een mogelijkheid om alles terug te draaien. Maar hij vond niets.

Hij draaide zich zwijgend om en verliet de keuken. Vera bewoog zich niet. Ze hoorde hoe de kast in de slaapkamer openging, hoe de sloten van de reistas klikten. Geen beschuldigingen, geen vervloekingen over de schouder. Hij deed gewoon wat hem was gezegd. Hij maakte zijn keuze.

Enkele minuten later verscheen hij weer in de deuropening van de keuken, volledig aangekleed, met de tas in zijn hand. Hij bleef in de deuropening staan.

— Je hebt alles verwoest, — zei hij zacht, zonder enige uitdrukking. Het was geen bedreiging, geen beschuldiging. Gewoon een constatering uit zijn universum.

Hij draaide zich om en vertrok. De voordeur klikte zachtjes achter hem dicht. Vera bleef midden in de keuken staan. De geur van het afkoelende avondeten mengde zich met de geur van leegte. Ze liep langzaam naar het fornuis, pakte de pan en kieperde de inhoud in de vuilnisbak. Er was geen zin meer om nog een diner voor twee te koken…