– Als het appartement toch op je broer is geregistreerd, laat hij jullie dan ook inschrijven. Ik ben niet van plan jullie binnen te laten, – zei Masja tegen haar ouders.
— Ben je gek geworden, Katja? – de stem van haar moeder klonk door de telefoon als een strak gespannen snaar. – Zijn we nu soms vreemde voor je?
Katja hield de telefoon even van haar oor, alsof ze wilde controleren of ze zich niet had vergist. Buiten viel een nare herfstdruppelregen, de wind joeg natte bladeren over het binnenplein, en in huis hing de geur van ochtendskoffie en vocht door het open raam.
— Mam, ik zei alleen dat ik jullie nu niet kan ontvangen. We hebben een verbouwing, er liggen overal spullen. En… eerlijk gezegd begrijp ik niet waarom jullie überhaupt besloten zijn te verhuizen.
— Denk je dat het leuk is om steeds van tijdelijke huurplek naar tijdelijke huurplek te trekken? – viel haar moeder haar in de rede. – Met je vader leven we voortdurend uit koffers. Ze beloofden dat de nieuwbouw in de zomer klaar zou zijn, en nu zeggen ze – volgend jaar. Dus, als jij ook maar een greintje geweten hebt, dochterlief, dan neem je ons in huis. Voor een paar maanden.
Katja zweeg. Haar borst trok pijnlijk samen. “Een paar maanden” betekende in de taal van haar moeder: “tot je ons eruit gooit”. Dat wist ze maar al te goed uit ervaring.
— Mam, ik heb het je al uitgelegd: we hebben geen plek. Dima en ik hebben nu al nauwelijks ruimte.
— Ach natuurlijk, Dimatsjka! – de stem van haar moeder kreeg een sarcastische ondertoon. – Voor hém is er plaats, maar voor je eigen moeder niet? Ben je soms vergeten wie jou heeft grootgebracht?
“Grootgebracht – ja, maar tegen welke prijs,” dacht Katja, maar hardop zei ze kalm:
— Mam, begin alsjeblieft niet. Laten we normaal praten.
— Ik schreeuw niet! Ik sta er gewoon versteld van hoe het leven je heeft verpest. Je was altijd zo’n goed meisje, en nu… een hart van steen.
Katja sloot haar ogen en haalde diep adem. Dit gesprek volgde dezelfde bekende route als altijd, alsof ze het al jaren oefenden. Ze wist zelfs wat er nu zou komen.
— Mam, waar wonen jullie nu eigenlijk?
— In dat krot in Sokoliny Gora. Een kamer van tien vierkante meter, een gedeelde keuken. Kun je je dat voorstellen? Gedeeld! Met een stel Tadzjieken en studenten. Je vader maakt al twee dagen ruzie met de buren over een pan. Dit is niet vol te houden! We zijn oudere mensen, we hebben last van onze bloeddruk, van onze rug – wij hebben rust nodig!
“En denk je dat het voor mij een pretje is?” wilde Katja zeggen, maar ze slikte haar woorden in…
— Mam, waarom hebben jullie eigenlijk het appartement verkocht? Jullie hebben daar pas twee jaar geleden nog een renovatie gedaan.
Er volgde een stilte. Toen zuchtte haar moeder zwaar:
— Dat was op verzoek van je broer.
Katja trok met haar wang. Alles was zoals altijd.
— Artem? – vroeg ze ter bevestiging. – En wat dan, heeft hij weer ‘geïnvesteerd in een business’?
— Nou… — moeder rekte de woorden uit, — hij is jong, veelbelovend. Hij had een startkapitaal nodig. We dachten dat we zouden helpen. We waren toch van plan om later naar de datsja te verhuizen. En zo hadden we meteen de renovatie af en kochten we zijn aandeel in het bedrijf.
— En?
— En niks. Zijn zakenpartner bleek een oplichter te zijn. Alles stortte in. En toen kregen Artem en Tanya problemen. Zij was ‘het zat om alles alleen te moeten doen’. Dus zijn ze met de kinderen naar een huurwoning vertrokken. En wij… — de stem van haar moeder trilde, — wij bleven met niets achter.
Katja luisterde en wist niet of ze moest lachen of huilen. Het verhaal was zo voorspelbaar dat het leek op een herhaling van een oude film. Ze herinnerde zich zelfs hoe ze drie jaar geleden nog waarschuwde: “Mam, doe het niet! Artem moet zelf leren verantwoordelijkheid te nemen voor zijn beslissingen.” Waarop haar moeder toen antwoordde: “Hij is een man, het is moeilijker voor hem. Jij begrijpt dat niet.”
Nu had “de man” zijn ouders zonder dak boven hun hoofd achtergelaten.
Katja stond op en liep naar het raam. De regen was in kracht toegenomen, druppels tikten ritmisch op de vensterbank. In de andere kamer typte Dima iets op zijn laptop — hij werkte thuis, zijn project moest aan het einde van de week af zijn. Katja wilde niet dat hij dit gesprek hoorde.
— En papa? Wat zegt hij?
— Papa… zwijgt zoals altijd. — in de stem van haar moeder klonk vermoeide wrok. — Ik zeg tegen hem: bel je dochter, zij helpt tenminste. En hij mompelt alleen dat ‘Katja het druk heeft’. Natuurlijk heeft ze het druk. Ze heeft haar eigen leven. Wij zijn niet meer nodig.
— Mam, hou op met manipuleren. Jullie zijn volwassen mensen, jullie hebben zelf die keuze gemaakt. En nu…
— Keuze?! — onderbrak haar moeder haar. — Wij hebben onze zoon geholpen! Onze eigen zoon! Is dat een misdaad? Zou jij niet helpen als je kon?
Katja grinnikte.
— Ik zou eerst nadenken, mam. Want voordat je helpt, moet je zeker weten dat iemand tenminste bereid is om zelf iets te doen. En Artem neemt zijn hele leven alleen maar.
Aan de andere kant van de lijn viel een ijzige stilte. Toen zei haar moeder koud:
— Ik begrijp het. Je hebt besloten je van ons af te keren. Nou goed. Het is duidelijk.
En ze hing op.
Katja legde haar telefoon op tafel en wreef met haar hand over haar gezicht. Vanbinnen voelde ze zich uitgeput, alsof ze een lange ziekte had doorstaan.
Een paar minuten later kwam Dima de kamer binnen.
— Wat is er? Weer je moeder?
— Ja. Ze willen bij ons komen wonen.
— En wat heb je gezegd?
— ’Nee’.
Dima kwam zwijgend naar haar toe en sloeg zijn armen om haar heen.
— Je hebt gelijk. Anders blijven ze hier gewoon voor altijd.
Katja zweeg. Diep vanbinnen voelde ze schaamte. Het bleven toch haar ouders. Maar de herinneringen koelden haar medelijden snel af.
Vroeger had ze er ooit van gedroomd dat haar moeder trots op haar zou zijn. Op school probeerde ze altijd de beste te zijn, ze kwam op eigen kracht binnen, zonder connecties, zonder geld. Ze werkte al vanaf het eerste studiejaar om niet afhankelijk te zijn. Maar thuis ging alle aandacht altijd naar haar broer.
Als Katja met een tien thuiskwam, zei haar moeder: “Jij bent slim, van jou verwachten we niet anders.”
Als Artem een zesje haalde: “Een jongen… komt wel goed, hij haalt het wel op.”
Toen Katja haar eerste auto kocht, zei haar moeder: “Je had hem beter aan Artem kunnen geven. Hij heeft het harder nodig, hij moet zijn gezin onderhouden.”
Toen Katja trouwde, hield haar moeder op de bruiloft een toost:
— Wij wensen onze dochter dat ze net zo succesvol mag worden als haar broer!
Zelfs toen huilde ze niet. Vanbinnen viel er gewoon iets in haar leeg.
Na drie dagen belde haar moeder opnieuw.
— Katja, hallo. We hebben alles goed doordacht. We komen vanavond naar jou. Zeg nu maar niets. We hebben geen keuze.
— Mam, wacht. Ik heb je toch…
— Genoeg. We zijn je ouders. We blijven niet nóg een nacht in dat hok. Je hebt de sleutel, laat ons gewoon binnen.
Katja voelde hoe het in haar binnenste begon te koken.
— Mam, nee. Kom niet. Ik kan dat niet.
— Hoe bedoel je: je kunt dat niet? Ben je een monster of zo?! Jij hebt twee kamers en wij zijn wat — beesten? We zijn oud al!
— Mam, — onderbrak Katja — jullie hebben je appartement verkocht. Vrijwillig. Voor Artem. Voor iemand die jullie nu eens niet eens bij zich thuis wil hebben. Waarom moet ík de gevolgen opruimen van jullie beslissingen?
— Omdat jij onze dochter bent!
— En hij dan? Geen zoon soms?
Geen antwoord. Alleen gejaagde ademhaling, en toen — een klik en de kiestoon.
Die avond kwam Dima laat thuis. Katja zei niets, ze zat op de bank met een kop afgekoelde thee.
— Hebben ze weer gebeld?
Ze knikte.
— Ze komen toch, zonder toestemming, zei Dima. — Ik ken ze ondertussen van jouw verhalen.
— Denk je echt dat ze dat doen?
— Zeker weten. Je kent je moeder toch.
Hij had gelijk.
De volgende dag, toen Katja van haar werk thuiskwam, stonden er bij de ingang twee koffers. Naast hen — haar moeder, in een tot boven dichtgeknoopt mantel, en haar vader, ineengedoken, met een vermoeid gezicht.
— We zijn gekomen, verklaarde haar moeder. — We hebben geen andere keus.
Katja bleef staan, bloed bonzend in haar slapen. Ze was niet eens verbaasd.
— Mam, ik heb jullie gewaarschuwd…
— Genoeg gepraat. — haar moeder liep al langs haar de hal in. — Doe de deur open, we praten straks wel verder.
Haar vader volgde, zonder zijn blik te heffen.
Katja deed de deur open. Niet omdat ze zich gewonnen voelde, maar omdat ze geen scène voor de ogen van de buren wilde.
In huis werd het meteen benauwd. Haar moeder begon direct bevelen uit te delen:
— Het is hier zo… kaal bij jullie. Waar liggen de schone handdoeken? In de keuken moet orde komen, de pannen staan helemaal verkeerd.
Katja klemde haar kaken op elkaar.
— Mam, je bent hier te gast. Niet commanderen.
— Ik ben geen gast. Ik ben je moeder! — antwoordde ze uitdagend. — En zonder mij zou jij niets hebben bereikt!
— Ik zou niets hebben bereikt als ik naar jullie had geluisterd, mompelde Katja zacht, en ze vertrok naar de slaapkamer.
Drie dagen lang stond het huis op stelten. Haar moeder maakte ruzie met Dima over de afwas, klaagde dat de tv te hard stond, bromde dat “het eten nergens naar smaakt, alles zonder zout.”
Haar vader zat voortdurend op het balkon met een sigaret, zwijgend. Hij probeerde soms de boel te sussen, maar gaf snel op.
Op de vierde dag hield Dima het niet meer:
— Katja, het is of zij, of ik. Ik ben geen robot.
Katja wist dat hij gelijk had.
’s Avonds verzamelde ze al haar moed en ging tegenover haar moeder aan de keukentafel zitten.
— Mam, jij en papa moeten weggaan.
— Wat?! — haar moeder sprong op. — Je zet ons eruit?
— Ik vraag het je. Ik heb werk, Dima heeft een deadline. We kunnen zo niet leven.
— En waar moeten wij dan heen, slimme meid? Op straat?
— Naar Artem. Hij hoort voor jullie te zorgen.
— Hij heeft kinderen, het is al zwaar genoeg voor hem.
— En voor mij is het licht?
Haar moeder leunde achterover en kruiste haar armen.
— Je bent ondankbaar. Het is allemaal de schuld van die man van jou. Hij heeft je tegen ons opgezet.
— Nee, mam. Dat hebben jullie zelf gedaan, door alles aan Artem te geven — zelfs de kans op rechtvaardigheid.
Haar vader hief zijn blik op van zijn kopje.
Lees verder door hieronder op de knop (VOLGENDE 》) te klikken !
